Yörük kavramı 14. Yy da ilk defa kayıtlara girmiştir. Yörüklük bir etnik kavram değil, yaşam biçimini ifade eden bir sıfattır. Türklerin bozkır yaşam biçiminin tezahürüdür. Yörükleri yoksul, kaba, kültürsüz görmek, onların yokluktan hayvancılık yaptığını zannedenler yanılıyorlar. Her yörük ailesi 1000-2000 hayvanla göçerdi. Bu nakit para demekti. 10 koyunu eğirdir pazarında satsa obanın ihtiyacını alırdı. Tarım yapan köylü ise ürünü bir yıl sonra hasat ederken, yörüğün her daim paradı vardı. Yörük Toroslardan çıktımı Isparta-Burdur- Denizli-Muğla -Aydın’a, Kütahya Eskişehir’e kadar uzanırdı. Bu seyahat sırasında Buldan’da aldığı bezi Toroslar’da, Toroslar’da ürettiği dokumayı Demizli’de satarak sürdürülebilir bir ticaret yapardı. Bu nakit paraya sahip olması onları zengin ederdi. En zengin beyler, yörük beyleridir. Demirci Mehmet Efe Manavgat’a geldiğinde, Karakoyunlu Kumbul Ağadan 2 teneke altın istemişti. Tuğayoğlun da toprak vardı ama bu kadar nakit yoktu.
Yörük bu gidiş gelişlerde, kültür taşıyıcısı idi. Şiirler, maniler, destanlar, menkıbeler bu toplulukla taşınırdı.
Yörük dini açıdan heterofoxtur, vecibeleri yapmazlar, yörükten ulema çıkmaz, ölülerini gömdürecek imam bulamaz diyenlerde son derece yanılmışlardır,
Osmanlı kayıtlarında her aşiret içinde mollalar, hatipler mevcuttur. Aşiretin vicdanı ve hukuk otaritesiydi. Kumar oynandığı için aşiretten kovulan, haksız kıtal yaptığı için sürülen bir çok vakıa vardır.
Yörük iyi bir botanikçidir, iyi bir veterinerdir, iyi bir meteroloğdur, iyi bir topoğraftır, iyi bir sosyal bilimcidir, iyi bir savaşcıdır, saf gönüllü, hızır yoldaşlı, kamil, arı, duru insanlardır. İyi bir insan ilişkileri uzmanıdır.
Bütün bu özellikleri taşıyan bir ordu, bir millet yoktur.
Yörük medeniyetin taşıyıcı unsurudur. Onlar bozulursa toplum bozulur. Yörüğün aşiret asabiyeti, birlik beraberlik olgusundan, kibre dönüşürse tehlikelidir. Onun için aşiretin akıllı bilge beyleri toplumun başından eksik olmamalıdır.
Yörüklük modern yaşama uygulanabilir mi, yok olup gider mi bilmiyorum.
Dağları sahipleri, ovalarda çifçi, otellerde kapıcı oluyorsa bir şeyler yapmalıyız.
Mahmut Öz yazıyor
