Koronavirüs salgını nedeniyle Belçika’da özellikle ülkede salgının merkezi olan bölge neresi? Bölgede ve ülke genelindeki izlenimiz neler?
Belçika’da şu anda koronavirüsle mücadele kapsamında neler yaşanıyor?Süreç nasıl işliyor?
Belçika’da bugüne kadar toplam 41.889 vaka tespit edildi. Öncelikle size Belçika hakkında ufak bir bilgi vermek istiyorum. Belçika 3 bölgeye ayrılıyor: Flaman Bölgesi, Brüksel ve Valon Bölgesi. Nüfusun en kalabalık olduğu bölge Flaman Bölgesi ve vakaların%57’si ( 23.733) bu bölgede tespit edildi. Valonya Bölgesindeki vaka sayısı 13.300 (%32), Brüksel’de 4229 (%10) hastamız ve 597 ‘de (%1) bölgesi bilinmeyen hastamız var. Ancak Belçika’ da herkese korona virüs taraması yapılmıyor, sadece hastaneye yatırılacak olan hastalara bu test yapılıyor. Bunun dışında bakım evleri de sonradan korona virüs taramalarına dahil edildi. Bu sayılara baktığımızda vaka sayılara nüfusa göre ülke genelinde orantılı olarak dağılmış gözüküyor. Onun için salgın merkezi olan bir şehirden bahsedemem.
Tüm dünyada olduğu gibi Belçika’da da hayat yavaşladı ama devam etti. İlk günlerdeki panik havası alınan önlemlerin oturmasıyla birlikte dağıldı ve dışarda maskesiz yürüyen, koşan, bisiklet süren kişileri görüyorsunuz. Daha ayrıntılı açıklamam gerekirse 12 marttan itibaren restoranlar, eğlence mekanları, okullar ve üniversiteler kapandı. Marketler, eczaneler ve evlere dağıtım yapan yemek mekanları açık kaldı ve tabi ki 1,5 metre mesafe kuralı her yerde geçerli oldu. Bunun dışında Belçika’da sokağa çıkma yasağı uygulanmadı. Spor yapmaya dışarı çıkabilir, ailenizle parklarda yürüyüş yapabilir ya da en fazla 2 kişilik gruplar halinde dolaşabilirsiniz. Burada tek şart bulunduğunuz şehri terk etmemeniz, şehirler arası seyahatlere sınırlamalar getirildi. Geçen haftalarda Paskalya bayramı kutlandı ve bu sırada ekstra önlemler alınmadı ancak alınmış olunan önlemlerin kontrolleri sıklaştırıldı. Açık alanlarda polis kontrolleri arttırılarak gruplar halinde etkinliklerin yapılıp yapılmadığı denetlendi.
– Belçika’da hükümetinin vaka ve ölü sayısının yoğun olduğu bölge özelinde almış olduğu önemli kararlar var mı son günlerde?Ülke genelinde diğer ülkelere nazaran alınan farklı tednirler var mı?
– Sağlık ve sağlık çalışanları konusunda neler yaşanıyor?
Belçika’daki ölüm oranları son günlerde dikkat çekti ancak bu konuda üzerinde durulması gereken ve dışarıdan bakıldığında yanlış değerlendirilen önemli bir kaç husus var ve buna ayrıntılı olarak sağlık hizmetleriyle birlikte anlatmak istiyorum. Vaka sayısıyla benzer şekildi ölüm oranları da ülke genelinde nüfusla bağlantılı olarak dağılmış durumda. Bu güne kadar toplam ölüm sayısı 6. 262 ve bunların %49’u (3080) Flaman Bölgesinde, 2200 (%35) Valan bölgesinde ve 980 (%16) Brüksel’de. Erkeklerdeki ölüm oranı kadınlardan daha fazla.
Salgın başlangıcında öncelikli olarak Antwerp bölgesinde benim görev aldığım üniversite hastanesi ve Brüksel bölgesinden bir hastane referans hastaneleri olarak belirlendi. Ayrıca her hastanede korona salgınına karşı kendi düzenleme ve önlemlerini alarak kovit servisleri açıldı. Bazı ameliyathaneler yoğun bakım ünitesine çevrilerek Belçika genelinde 1800 olan yoğun bakım yatak sayısı 2650’ye yükseltildi. Belçika’da oturmuş bir hasta triyaj sistemi var ve bu sistem üzerinde bazı düzenlemelerle hastanelerde oluşabilecek hasta yükü önlenmeye çalışıldı ve aynı zamanda hastaların enfekte olmadan sağlık hizmeti almaları sağlandı. Aile hekimleri ve hasta danışma hatları bu triyajın birinci basamağıdır. Hastalar zaten takipte oldukları aile doktorlarıyla iletişimde olarak doktorun yönlendirmesi dahilinde hastaneye geldiler. Bunun dışında bir onkolog olarak kanser hastalarımın rutin kontrollerini tele-konsültasyon olarak yaptım ve böylece hastaların hem takipleri aksamamış oldu hem de hastaneye gelme sürecinde oluşabilecek enfeksiyon riski önlenmiş oldu. Hastanede enfekte olan hastalar ve olmayanlara hizmet verebilecek ayrı birimler ve ayrı aciller oluşturuldu ve halk bu konuda yine ayrıntılı bilgilendirildi. Konusunda uzman virolog ve epidemiyologistler televizyonlarda sürekli halkı bilgilendirici ve bilinçlendirici konuşmalar yaptılar. Bazı branşlar kendi branşları dışında korona ile enfekte olmuş hastaların tedavisinde görev aldılar ancak genelde bu hastaların tedavisiyle daha yoğun olarak ilgilenenler iç hastalıklıları doktorları, enfeksiyon uzmanları ve anestezistler. Bu süreçte ben onkolog olarak çalışmaya devam ettim ama tabi ki multidisipliner toplantılarda onkoloji hastalarının değerlendirilmesinde ve nöbetlerde koronalı hastaların tedavisinde görev aldım.
Sağlık sisteminde korona virüs uygulamaları konusundaki ayrıntılı bilgiden sonra tekrar ölüm sayısı konusuna değinmek istiyorum. Bu sayılar hastanedeki ölüm oranları ve bakım evlerindeki ölüm oranlarının toplamı. Öncelikle, korona tanı testi pozitif olmasa ya da test yapılmamış bile olsa hastalık şüphesi olabilecek en ufak semptomu olan ve bakım evlerinde vefat eden her hasta korona pozitif olarak kabul edilip bu sayılara eklendi. Bu kararın alınmasındaki ana etken ilk başlarda bakım evlerinde rutin korona testi yapılmıyordu ve bakım evlerindeki artan ölüm oranları tespit edildi. Bu durum ülke genelinde dikkatleri bakım evlerine çekti. Benim hastanem de dahil olmak üzere bir çok hastane korunmak için gerekli malzemeler ve tanı kitleri gönderdi. Yapılan testler sonucunda bazı bakım evi sakinlerinin bulgusu olmasa bile test sonuçları pozitif çıktı ve bu durum bakım evlerindeki her ölümü korona vakası olarak değerlendirmemizin nedenidir. Ancak bakım evlerindeki tanı testi pozitif olan ölüm vakalardan konuşursak sadece %2.5’i pozitif çıktı. Yani aslında Belçika’da bahsedilen ölüm sayıları yanlış bilgilendirme yapmamak için maksimum olabilecek rakamlar üzerinden konuşuluyor ve daha sonraki aylarda yapılacak değerlendirmelerle bu sayıların yarıya düşeceğini düşünüyoruz.
Hastanelerdeki güncel duruma gelirsek hastane kapasitelerinin sadece yarısı dolu ve yoğun bakım konusunda bir sıkıntımız yok. Bu süreçte hangi hastanın nasıl tedavi edilmesi gerektiği yoğun bakım desteği verilip verilmemesi kararları bir çok farklı branştaki uzman hekimlerden oluşan multidisipliner toplantılar sonucunda alınıyor ve bu toplantılar her gün yapılıyor. Yani hasta bazlı kararlar alarak hareket ediyoruz. Acil ve onkolojik vakalar kesinlikle aksatılmadan hizmet veriliyor. Elektif vakalar bu süreçte erteleniyor. Tabi ki hepimizin alışık olmadığı bir dönem ve bu süreçte her branş yeni tedavi kılavuzları oluşturdu. Mesela onkolojik olarak kemoterapiyi uzattığımız ek tedavi verdiğimiz hastalar var.
– Türklerin yoğunluklu olarak yaşadığı bölgelerde neler yaşanıyor?Türk işletmecilerin son durumu nedir?
Belçika’da toplamda kırka yakın Türk hastamız vefat etti. Ölümlerin yarıya yakını Limburg bölgesi olarak bilinen eski maden ocaklarının olduğu bölge ve vefat eden kişiler eskiden buralarda çalışmış olan kişiler. Yani bu ölümlerde madenlerde çalışmanın yaratmış olduğu kronik akciğer hastalığının etkisi var.
Korona virüs salgının ilk günlerinde Türkler tarafından hastalık pek ciddiye alınmasa da sonrasında önemi kavrandı ve şuan herkes önlemlere çok dikkat ediyor. Belçika’da bulunan Türk derneklerinin başkanları, Türkiye’den siyasetçiler, buradaki Türk kökenli siyasetçiler ve Türk işletmeciler birlikte bir sürü güzel projeye imza attık. Hastanelerde doktorları desteklemek moral vermek için yiyecek, içecekler dağıtıldı. İnternet ortamında bilgilendirici toplantılar düzenlendi. Bu süreçte geçici olan kapanan küçük işletmelere devlet aylık 4.000 Euro para yardımı yapıyor. Bunun dışında su, elektrik gibi faturalar devlet tarafından ödeniyor. Yani devlet her açıdan yardımcı olmaya çalışıyor.
– Vakalar karşısında yetersiz kalarak bazı hastaların tedavisi için Belçika’da, Hollanda gibi bazı vakaları komşu ülkelerine gönderme durumu yaşadı mı?
Dediğim gibi hastane ve yoğun bakım kapasitemizin şimdilik yarısı boş ve hastaları başka bir ülkeye gönderme geresimi yok. Ancak bu süreçte desteğe ihtiyacak duyacak komşu ülkelere de her zaman yardıma açığız.
– Belçika’da uzmanların koronavirüsteki öngörüsü nedir?Neler düşünüyorlar?
Toplumun %80-85 korona virüsü ile enfekte olacağı düşünülüyor. Ancak hastalığı geçirip iyileşen hastalar incelendiğinde sadece %5-10’unda bağışıklık geliştiği saptandı. Bu durum tekrar ve tekrar kişilerin hasta olabileceği anlamına geliyor. Ama tabi ki daha fazla çalışmaya ihtiyacımız var. Ama şuan ki bilgiler doğrultusunda aşı en önemli çözüm gibi gözüküyor. Antiviral ilaçlar da yine tedavide önemli. Şuan için aşı konusunda en umut vadeden çalışma Johnson and Johnson firmasının üzerinde çalıştığı ve şuan faz 1 çalışması yapılan aşı. 2021’de bu aşının piyasaya sürülmesini umuyorum.
Korkulan konu önlemler hafiflerse 2. pik dalgası ve özellikle de eylül ekim aylarında. Bunun için tedbiri elden bırakmadan ülke çapında normale dönme sürecinde nasıl düzenlemeler yapabiliriz tartışılıyor. Okullarda eğitim konusunda düzenlemeler ve iş yerlerinde maskeyle çalışmak gibi düzenlemeler de yine bu süreçte konuşulan konular arasında. Bu süreçte ErikaVliegha’nın başkanlığını yaptığı karantinadan çıkış sürecinde sağlık, ekonomi ve bir çok alanda nasıl önlemler alınması gerektiği ve nasıl düzenlemeler yapılması gerektiği konusunda fedakarca çok yönlü çalışan bir komisyon var.
– Belçikalı hekimlerin koronavirüse karşı yapmış olduğu yeni çalışmalar bulunuyor mu?
Her alanda devam eden bir çok çalışma var. Onkoloji, kardiyoloji, cerrahi yani aklınıza gelebilecek her branşın yürüttüğü çalışmalar var. Bunun dışında ülke genelinde ve bölgesel devam eden epidemiyolojik çalışmalar da var.Sciensano Belçika genelinde epidemiyolojik önemli çalışmalara imza atıyor.Çalışmaların sonuçları hakkında konuşmak için tabi ki erken ama bu çalışmalar sonuçlandığında çok değerli bilgilere ulaşıp bunları sizinle paylaşacağız. Benim de dahil olduğum multidisipliner onkolojik merkez araştırması olan kazanılmış bağışıklığın ve korona virüsünün immünolojik etkisi enfekte olan hastalar ile sağlık çalışanları karşılaştırılarak değerlendirilecek. Sonucunda bağışıklık mekanizmaları ile ilgili önemli bilgiler elde edeceğimize eminim.
Sormuş olduğunuz sorular çerçevesinde size Belçika’daki durumu özetleyen bilgiler vermeye çalıştım. Bazı bilgileri tekrarlamamak adına bir kaç soruya tek bir cevap verdim. Sizin sormak eklemek istediğiniz ya da anlaşılmayan bir nokta varsa tekrar cevaplarım.Vermiş olduğum bilgiler Belçika resmi kayıtlarına dayanmakta olup grafikleri anlaşılır olması açısından ekledim. Ek bilgi edinmek isterseniz size güvenilir bilgiye ulaşabileceğiniz internet adreslerini ekliyorum ve bu sitelerde İngilizce olarak bilgileri bulmanızda mümkün.
https://www.sciensano.be/nl
https://www.info-coronavirus.be/nl/
Saygılar;
Prof. Dr. Sevilay Altintaş
