Kazakistan yolculuğumuzda sürprizle karşılaştık. Son devir Kazak edebiyatının ulu çınarlarından Kabdeş Cumadilov’un türbesi’ni görünce araçtan indik.
Son dönem Kazak edebiyatının önde gelen yazarlarından 85 yaşında 2021 yılında vefat eden Kabdeş Cumadilov’un mezar-türbesini ziyaret ettik ve ruhuna fatiha okuduk.
CUMADİLOV, TÜRKİYE’DE DE TANINIYOR
Cumadilov vefatından kısa süre önce Türkiye’ye gelmiş, yaşlı Kazaklarla bire bir görüşerek onların hafızalarında kalan türküleri, şiirleri okutarak göç yollarındaki hikayelerini dinleyerek kayda almıştı.
“Son Göç”, “Kader”, “Acayip Bir Dünya”, “Daraboz” ve “Atayurt” gibi okuyucuların 1960 yılından günümüze severek okuduğu romanların sahibi Kabdeş Cumadilov yalnız Kazakistan’da değil, Türk dünyasının sevilen yazarlarından biriydi.
DOĞU TÜRKİSTAN’DAN KAZAKİSTAN’A KAÇTI
Doğu Türkistan’ın Tarbağatay ili Şaveşek ilçesinde dünyaya gelen Kabdeş Cumadilov (1936
-1921); doğduğu yerde ilk ve orta eğitimini aldıktan sonra 1956 yılında Kazakistan Almatı’da bulunan Al-Farabi Üniversitesi Filoloji Fakültesi’ne kaydolur. Fakat Çin hükümeti onları 1958 yılında geri çağırınca gider. Bir süre durumun düzelip yolların açılmasını beklese de bu imkânın doğmayacağını anlayan Kabdeş; kendisiyle aynı durumda bulunan Kazak gençleri ile kaçak yollardan sınırı geçerek Kazakistan’a giriş yapar.
Yarım kalan eğitimini de 1965 yılında tamamlar. Üniversite eğitimini tamamladıktan sonra 1965’te “Kazak Edebiyatı”, gazetesinde, 1965-1967 arası yıllarda “Cazuşı” yayınevinde, 1967-1981 arası yıllarda çeşitli yayınevlerinde çalışır.
İLK ESERLERİ 1954’DE YAYINLANIR
Yazı hayatına 1954 yılında çeşitli gazetelerde yayınlanan şiirleri ve 1956 yılında Urumçi’de Şuğıla adlı dergide yayınlanan “Al Camal” isimli hikâye ile başlar. Yazı hayatı farklı türlerde ve oldukça verimli geçer. Makale, şiir, hikâye, roman ve folklor üzerine yazdığı eserleri arasında 1967’de “Kazdar Kaytıp Baradı” adlı hikâye kitabı; “1969’da “Sonğı Köş” 1985’te “Atameken”, 1988’de “Tağdır”, 1998’de “Tanğacayip Düniye”, 2003’de “Kılköpir” adlı romanları; birinci cildi 1994’te, ikinci cildi 1996’da yayınlanan “Daraboz” adlı dialogları başlıcalarıdır. Ayrıca bütün eserlerini kapsayan külliyat çalışması on iki cilt halinde 2003-2004 yıllarında basılır.
“Kalın Elim Kazağım” kitabı ise 2000 yılında Kazakistan yayınevinde yayınlanır.
Yukarda sayılan eserlere ek olarak “Sarıcaylav”, “Söygülikter”, “Terizdi Engime”, “Hikayat Ciynaktarı”, Kökeykesti”, “Bakıt Colında” gibi eserleri de yurt içinden ve yurt dışından birçok ödüle layık görülür.
(Kaynak:E.Kapağan-Y.Bacaklı)
İsmail Cengiz( Kazakistan Notları 10)
